Wydrukuj tę stronę
poniedziałek, 13 April 2015 12:00

Najnowsze zmiany w prawie konsumenckim

Podstawowe cele, jakie postawiono przed nową ustawą, koncentrują się: po pierwsze, na ujednoliceniu oraz doprecyzowaniu przepisów regulujących umowy konsumenckie, zarówno zawierane w sposób typowy, a więc w lokalu przedsiębiorstwa, jak i poza tym lokalem (np. na ulicy, w domu w ramach systemu sprzedaży obwoźnej) oraz tzw. umowy zawierane na odległość (np. przez telefon lub Internet); po wtóre natomiast, na zintegrowaniu przepisów dotyczących odpowiedzialności sprzedawcy za jakość rzeczy sprzedanej zamieszczonych w Kodeksie cywilnym z przepisami normujący tzw. niezgodność towaru z umową sprzedaży konsumenckiej zamieszczonymi dotychczas w odrębnej ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.


Zmiany w konsumenckim prawie odstąpienia od umowy

Najistotniejszą z punktu widzenia konsumenta zmianą jest bez wątpienia nowa regulacja prawa odstąpienia od umowy konsumenckiej, czyli szczególnego uprawnienia do zniweczenia skutków prawnych złożonego oświadczenia woli, bez potrzeby wskazywania jakiegokolwiek uzasadnienia, w przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz umów zawieranych na odległość.

Ustawa wydłużyła dotychczasowy 10-dniowy termin na skorzystanie przez konsumenta z powyższego uprawnienia do 14 dni. Sankcjonuje przy tym surowo postawę przedsiębiorcy, który nie poinformował konsumenta o przysługującym mu uprawnieniu do odstąpienia od takiej umowy - takie uchybienie po stronie profesjonalisty skutkować będzie każdorazowo wydłużeniem ustawowego terminu na odstąpienie od umowy do dodatkowych 12 miesięcy. Podobnie jak dotychczas, w przypadku odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa umowa taka uważana jest za niezawartą.

Należy również pamiętać, iż nowa ustawa wyłącza omawiane uprawnienie do odstąpienia przez konsumenta od umowy zawartej na odległość bądź poza lokalem przedsiębiorstwa w odniesieniu do takich rodzajów umów, jak np.:

  • umowy o świadczenie usług, jeśli przedsiębiorca w pełni wykonał usługę za wyraźną zgodą konsumenta uprzednio poinformowanego, że po spełnieniu świadczenia utraci on prawo odstąpienia od umowy;
  • umowy, w których przedmiotem świadczenia jest rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia;
  • umowy o dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia i po poinformowaniu go przez przedsiębiorcę o utracie prawa odstąpienia od umowy (np. popularne umowy o abonament zawierane z dostawcami usług telewizyjnych).

Uszczegółowienie dotychczasowej, skąpej regulacji konsumenckiego prawa odstąpienia od umowy polega również na doprecyzowaniu przez ustawodawcę skutków odstąpienia od umowy, a w szczególności problematyki ponoszenia kosztów, jakie wiążą się z takim odstąpieniem i zwrotem jej przedmiotu do przedsiębiorcy. W takiej sytuacji konsument odstępujący od umowy ponosi tylko bezpośrednie, zwykłe koszty zwrotu rzeczy, chyba że przedsiębiorca zgodził się je ponieść lub nie poinformował konsumenta o konieczności poniesienia tych kosztów. Należy przy tym pamiętać, iż w razie wyboru przez konsumenta sposobu dostarczenia rzeczy innego niż najtańszy zwykły sposób dostarczenia oferowany przez przedsiębiorcę, przedsiębiorca nie jest zobowiązany do zwrotu konsumentowi poniesionych przez niego dodatkowych kosztów.

Rozszerzenie zakresu obowiązków informacyjnych przedsiębiorcy

Nowa ustawa nakłada również na przedsiębiorcę dodatkowe obowiązki informacyjne wobec konsumenta zarówno przy zawieraniu umowy w warunkach typowych, tj. w lokalu przedsiębiorstwa, jak i poza nim oraz na odległość (przy czym wówczas katalog informacji, do których udzielenia zobowiązany jest przedsiębiorca jest znacznie obszerniejszy).

Szczególny nacisk położył ustawodawca na te informacje, które dotyczą ponoszenia przez konsumenta różnego rodzaju kosztów związanych z wykonaniem umowy czy skorzystaniem z ustawowych uprawnień konsumenckich.

I tak, obowiązkiem przedsiębiorcy jest wyraźne poinformowanie konsumenta o:

  • łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świadczenie wraz z podatkami, zaś w razie gdy charakter przedmiotu świadczenia nie pozwala, rozsądnie oceniając, na wcześniejsze obliczenie ich wysokości - sposobie, w jaki będą one obliczane, a także opłatach za transport, dostarczenie, usługi pocztowe oraz innych kosztach, a gdy nie można ustalić wysokości tych opłat - o obowiązku ich uiszczenia;
  • kosztach zwrotu rzeczy w przypadku odstąpienia od umowy, które ponosi konsument;
  • kosztach korzystania ze środka porozumiewania się na odległość w celu zawarcia umowy, w przypadku gdy są wyższe niż stosowane zwykle za korzystanie z tego środka.

Zaniechanie udzielenia konsumentowi wskazanych informacji w zakresie opłat dodatkowych lub innych kosztów obciążających konsumenta skutkuje zwolnieniem go z ponoszenia tych opłat.

Powyższa regulacja, istotnie poszerzająca zakres informacji obligatoryjnie przekazywanych przez przedsiębiorcę konsumentowi w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego, ma w założeniu ułatwić konsumentom w pełni świadome podjęcie decyzji o ewentualnym zawarciu umowy oraz zapewniać im dalej idącą, szczególną ochronę, zwłaszcza przy zawieraniu umów w tzw. okolicznościach nietypowych.

Obowiązek potwierdzenia zawarcia umowy na odległość

Istotnym novum w regulacji prawnej umów konsumenckich zawieranych na odległość jest bezwzględny obowiązek przedsiębiorcy przekazania konsumentowi potwierdzenia zawarcia umowy na tzw. trwałym nośniku w rozsądnym czasie po jej zawarciu, nie później jednak niż w chwili dostarczenia rzeczy lub przed rozpoczęciem świadczenia usługi.

Zmiany w regulacji odpowiedzialności za wady rzeczy oraz z tytułu gwarancji

Nowe prawo wprowadziło również zasadnicze zmiany w zakresie regulacji odpowiedzialności za jakość rzeczy sprzedanej, czyli potocznie znanym postępowaniu reklamacyjnym, obecnie wyczerpująco unormowanym w ramach Kodeksu cywilnego w przepisach poświęconych odpowiedzialności za wadę rzeczy oraz z tytułu gwarancji. Wprowadzona została tym samym jednolita regulacja odpowiedzialności sprzedawcy za jakość rzeczy sprzedanej, przy przyjęciu pewnych odrębności dla umów, w których sprzedawcą jest przedsiębiorca, a kupującym jest konsument. Przede wszystkim ustawa przyznała konsumentom większą swobodę w zakresie wyboru uprawnienia, z którego chcą skorzystać w razie, gdy zakupiony towar jest wadliwy, gdyż już przy pierwszej reklamacji będzie można żądać wymiany towaru na nowy, naprawy, obniżenia ceny lub złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy (dotychczas w pierwszej kolejności kupujący mogli żądać jedynie wymiany lub naprawy, a dopiero na dalszym etapie – obniżyć cenę lub odstąpić od umowy. Do jednego roku od chwili wykrycia wady wydłużono również termin na złożenie przedsiębiorcy żądania z tytułu rękojmi.

Podstawowe cele, jakie postawiono przed nową ustawą, koncentrują się: po pierwsze, na ujednoliceniu oraz doprecyzowaniu przepisów regulujących umowy konsumenckie, zarówno zawierane w sposób typowy, a więc w lokalu przedsiębiorstwa, jak i poza tym lokalem (np. na ulicy, w domu w ramach systemu sprzedaży obwoźnej) oraz tzw. umowy zawierane na odległość (np. przez telefon lub Internet); po wtóre natomiast, na zintegrowaniu przepisów dotyczących odpowiedzialności sprzedawcy za jakość rzeczy sprzedanej zamieszczonych w Kodeksie cywilnym z przepisami normujący tzw. niezgodność towaru z umową sprzedaży konsumenckiej zamieszczonymi dotychczas w odrębnej ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.

Zakres obowiązywania nowej regulacji

Należy mieć na uwadze również i tę okoliczność, iż nowa ustawa nie znajdzie zastosowania do niektórych rodzajów umów. Przykładowo, wyłączone spod jej działania są umowy o imprezy turystyczne, dotyczące opieki zdrowotnej oraz gier hazardowych, zawierane za pomocą automatów sprzedających czy wreszcie umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa, jeżeli konsument zobowiązany jest do zapłaty kwoty nieprzekraczającej 50 zł.

Należy również pamiętać, iż przepisy nowej ustawy konsumenckiej będą mieć zastosowanie wyłącznie do umów zawartych od 25 grudnia 2014 r. Umowy zawarte przed tą datą podlegać będą dotychczasowemu reżimowi prawnemu. Do jednego roku od chwili wykrycia wady wydłużono również termin na złożenie przedsiębiorcy żądania z tytułu rękojmi.